Het Katholiek bedehuis in de Verver- en de Putstraat

Schutjes IV p. 292 schreef hierover, dat deze bidplaats stond tegenover het Gouvernementshuis en dat zij eenen uitgang in de Lange Putstraat 1) had, waarom zij ook wel de bidplaats in de Putstraat genoemd werd; dat zij in 1720 moest verlaten worden door de Jezuiten, die ze tot dusverre bediend hadden; dat op hen als dienstdoend geestelijke van die bidplaats volgde Joannes van Engelen, seculier priester, die in 1741 als pastoor naar de Bossche bidplaats St. Jacob overging en dat alstoen deze bidplaats voor goed gesloten werd.

Martinus Ackersdijck maakt in zijn reeds meermalen aangehaald Memoriaal van deze bidplaats, die aanvankelijk ook een verboden en daarom een geheim bedehuis was, eveneens melding en wel als volgt:

Uit deze mededeelingen kan alleen worden opgemaakt, dat dit bedehuis achter de Lange Putstraat stond en dat alzoo Schutjes zich vergiste waar hij schreef, dat het zich tegenover het Gouvernementshuis bevond.

De juiste plaats, waar dit bedehuis stond, kan niet met zekerheid worden opgegeven, te minder, omdat, zooals wij in Dl I blz. 114 jctis blz. 104 en 113 reeds zagen, het was een houte kerkske. Ik vermoed, dat het stond achter in den tuin, die vroeger behoorde tot het huis, genummerd Peperstraat 29, omdat blijkens eene Bossche Schepenakte van 13 December 1670 (Reg. n°. 459 f 251 vso), waarbij Cornelius Schoneus, apotheker te den Bosch, dat huis kocht, achter hetzelve stond een timmeragie, genoemt de cappelle. In deze zienswijze ben ik bevestigd geworden door de Gebrs. Mosmans in hun reeds aangehaald werk, vermits zij daarin op blz. 66 mededeelen, dat daar, waar de as van het huis de Drie schalen (thans genummerd Lange Putstraat 39) kruist met die van het huis (thans genummerd Ververstraat n°. 74), de plaats van dit geheim bedehuis was; te meer word ik in die zienswijze bevestigd, omdat de meening der Gebrs. Mosmans steun vindt in de navolgende Bossche Schepenakten:

1o. eene van 4 April 1718, (Reg. n°. 533 f. 165), waarbij Frederik Joosten van Oijen, inwoner van den Bosch, aan mr. Paulus Suyskens, advocaat aldaar, verkoopt: een klein gedeelte van een erf, waerop een kerckenhuys van den heer Cornelis Bocquet in de Verwerstraet alhier staet, met nog 20 Rijnl voeten van dat erf, beginnende van het voirs. kerckenhuys recht uyt nae transportants achterhuysinge in de Putstraet, tusschen den hof van Jan Gemonden en de muer van de Wed. Jacob Cremers ex uno en de muer van Cornelis de Leeuw ex alio.

b. eene van 27 Aug. 1757 (Reg. n°. 573 f. 61 vso), blijkens welke Petrus van Santen is eigenaar van een huis in de Lange Putstraat, genaamd de Drie schalen, staande tusschen het huis van Jacob van Vechel ex uno en dat van Maria

c. eene van 19 Augustus 1758 (Reg. n°. 577 f. 69), waarbij Maria Allegonda Suyskens, wonende te den Bosch, verkoopt aan Johan Marsmans en Gerardus Druy huys, erve, koetshuys en plaats, staande aan de Lange Putstraat naast het erf van Peter van Zanten en naast dat der Wed. Carel Coppieters ex alio et fine uno en langst de gemeene straat ex altero fine, door haar 22 Maart 1748 gekocht van Johan van Ek c.s.

d. eene van 6 Nov. 1764, waarbij Johan Marsmans en Gerard Druy laatstbedoeld huis met erf, koetshuis en stal verkoopen aan den aangrenzenden eigenaar Peter van Zanten, ook zooeven genaamd.

e. eene van 13 Juni 1769 (Reg. n°. 591 f. 32) waarbij Eleonor Joseph Coppieters, ridderheer van Cruyshille, erftresaurier van Kortrijk, aan Andries Robberson, wonende te den Bosch, verkoopt een huis, staande in de Ververstraat tusschen dat der erven Pieter Bové Marktwaarts ex uno en dat der erven Johannes van Meerendonk Oude Diezewaarts ex alio en zich achterwaarts uitstrekkende tot op het erf van Jonker Jan van der Meulen 3), alsmede 2 huisjes onder één dak 4), staande in de Lange Putstraat tusschen het huis der erven Jasper van Gemonde Peperstraatwaarts ex uno en het huis van wijlen Johannes van Ham ex alio en zich uitstrek-

In de Lange Putstraat, welke alzoo genaamd is, omdat daarin oudtijds een openbare waterput gelegen was, waarvan reeds in eene Schepenakte van 1575 melding wordt gemaakt, stond oudtijds een oud- vrouwengasthuis, dat 6 October 1459 gesticht was door Margriet Heeren Aertsdochter; het stond tusschen het huis de Helm en de Korte Putstraat; in 1603 was het reeds afgebroken, als wanneer het erf daarvan verkocht werd aan Anthonis Gijsbertszn Bosch; het gasthuis was inmiddels al overgebracht naar het straatje, genaamd Achter de drie zwarte mollen.